De komst van Windows Vista betekent nog niet dat u op de eerste dag van Windows XP overstapt naar Windows Vista. Niet zo vreemd. Wie verzekert u dat uw bestaande hardware en favoriete programma's probleemloos
functioneren in het nieuwe besturingssysteem? Een multibootsysteem, waarbij u Windows Vista naast uw bestaande Windows XP installeert, ligt dan voor de hand. Zo stapt u over in uw eigen tempo. In deze workshop leggen wij uit hoe u te werk gaat.
Een goede manier om aan een nieuw besturingssysteem te wennen, is gebruik te maken van een multibootsysteem. Hierbij installeert u meerdere besturingssystemen op een computer, bijvoorbeeld Windows XP en Windows Vista. Bij het opstarten kiest u welk besturingssysteem u wilt starten. Zo'n opstelling heeft meerdere voordelen. Allereerst kunt u wennen aan het systeem en controleren of uw hardware en programma's geen kuren vertonen. Bovendien kunt u later relatief eenvoudig de overstap maken naar een besturingssysteem.
Stap 1 Systeemeisen controleren Voordat u een multibootsysteem inricht, is het belangrijk de systeemeisen van Vista te controleren. Microsoft maakt onderscheid tussen twee typen configuraties: Windows Vista Capable en Windows Vista Premium Ready. De eerste stelt minder eisen aan de hardware, maar biedt ook minder op functioneel en visueel gebied. De Aero-gebruikersomgeving is bijvoorbeeld niet beschikbaar. Uw computer moet minstens beschikken over een processor op 800 MHz en 512 MB intern geheugen. De videokaart moet DirectX 9 ondersteunen en de vaste schijf minstens 15 GB vrije ruimte hebben. Een Premium Ready-computer bevat een 1GHz-processor, 1 GB RAM en een DirectX 9-videokaart met 128 MB videogeheugen. Verder hebt u een schijf met 15 GB vrije ruimte nodig en een dvd-speler. Zoals u eerder in Computer!Totaal hebt gelezen, is het aan te raden om Vista te draaien op iets zwaardere hardware. Zo is 2 GB RAM geen overbodige luxe.
Stap 2 Windows Vista Upgrade Advisor De uiteindelijke functionaliteit en het uiterlijk van Vista zijn sterk afhankelijk van uw computerconfiguratie. Sprekend voorbeeld hiervan is de Aero-interface, die pas wordt geactiveerd als uw videokaart over de juiste vereisten beschikt. De minimale eisen vindt u in de tabel Upgradepaden Windows Vista. Met de Windows Vista Upgrade Advisor kunt u de hardware controleren op Vista-waardigheid Het hulpprogramma is gratis beschikbaar op de website van Microsoft. Voordat u de controle start, zorgt u ervoor dat alle randapparatuur die u regelmatig gebruikt, op de computer aansluit. Klik vervolgens op Start Scan. Het scanproces duurt enkele minuten. Klik hierna op See Details, waarna u een van de Vista-edities aanklikt in de linkerkolom. Er wordt op drie aspecten gecontroleerd: systeemeisen, compatibele apparaten en compatibele software. Klik bij elke sectie op See Details om te achterhalen in hoeverre de computer geschikt is. De laatste tab Task List geeft een overzicht van stappen die u kunt nemen voordat u Vista installeert. Klik op Print or Save task list om de lijst af te drukken of op te slaan.
Upgradepaden Windows Vista Met de komst van Windows Vista worden de upgrademogelijkheden er niet eenvoudiger op. In elk geval kunt u een upgrade alleen uitvoeren vanaf Windows XP; andere Windows-versies worden niet ondersteund. Windows Vista Enterprise en Windows Vista Starter kunnen bovendien niet als upgrade worden geinstalleerd. Niet zo vreemd, als u bedenkt dat de Enterprise-uitvoering alleen beschikbaar is voor bedrijven met een volumelicentie en de Starter-versie speciaal is ontwikkeld voor ontwikkelingslanden. OEM-versies van het nieuwe besturingssysteem ondersteunen ook geen upgrades.
Stap 3 Partitionering onderzoeken Het gemak waarmee Vista naast XP is te installeren, wordt bepaald door de manier waarop XP is geinstalleerd. Beide besturingssystemen kunnen namelijk niet op een partitie staan, maar moeten ieder op een eigen partitie of harde schijf. Hoe dit op uw computer zit, kunt u het eenvoudigste controleren door met de rechtermuisknop op Deze computer te klikken. Kies Beheren / Schijfbeheer. Daar ziet u of er een of meer schijven zijn, en ook of deze zijn onderverdeeld in partities. In het bovenste deel van het venster ziet u de verschillende schijven net als in de Windows Verkenner, en per partitie of schijf wordt de hoeveelheid vrije ruimte vermeld.
Stap 4 Vrije partitie maken Is er maar een partitie, dan staat daar automatisch ook XP op. Om dan Vista te kunnen installeren in multiboot, is minimaal een extra schijf of partitie nodig. Zijn alle partities al vol, dan is het installeren van een extra harde schijf de duurdere, maar wel meest efficiente oplossing. U hebt dan automatisch een extra partitie voor Vista en ook weer ruimte voor extra opslag. Kunt u wel gegevens back-uppen en daarna van uw systeem halen of is een grote schoonmaak al voldoende om vrije ruimte te creeren, dan verdient dat mogelijk de voorkeur. Daarna kunt u een met een programma zoals Norton Partition Magic of Acronis Disk Director Suite de indeling van de harde schijf aanpassen. Vista noch XP kan dit voor u doen zonder daarbij de partitie die u gaat verkleinen, helemaal te verwijderen (waarbij de data dus verloren gaat). Deze extra software is dus nodig. Maak daarbij minimaal een extra partitie. Een primaire partitie heeft daarbij de voorkeur, dit kunt u aangeven zodra u de partitie gaat maken.
Stap 5 Installatie starten Is er ruimte vrijgemaakt, dan kunt u daar onder XP een nieuwe partitie van maken, wederom binnen het schijfbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de vrije ruimte en kies voor het maken van een nieuwe primaire partitie.Vista neemt geen genoegen met een ander type partitie dan primair. Noem de partitie Vista en laat deze als NTFS formatteren. Plaats daarna de Vista-dvd in de computer en wacht tot het installatieprogramma start. Kies voor Install now en doorloop de eerste stappen van de installatiewizard tot u kunt kiezen tussen Upgrade en Custom
Stap 6 Custom-installatie uitvoeren De optie Upgrade vervangt XP door Vista en daarvoor is het nog te vroeg. Kies daarom voor Custom. Een custom-installatie (aangepaste installatie) is bedoeld om een geheel nieuwe versie van Windows Vista op een specifieke harde schijf of partitie te installeren. De installatieroutine van Vista ziet bovendien zelf dat ook XP, of een eerdere Windows-versie, op het systeem aanwezig is en zal daarom zelf zorgen voor het inrichten van de multiboot. Selecteer de nieuwe Vista-partitie en bevestig de keuze . Tijdens de installatie zal de computer nog een of twee keer opnieuw starten, maar u hoeft er niets meer aan te doen tot Vista klaar is met kopiëren en u de tijdzone, uw gebruikersnaam en wachtwoord kunt opgeven.
Vista moet op een andere partitie worden geinstalleerd dan XP
Stap 7 Kiezen voor Vista Daarna is de installatie klaar. Iedere keer dat u nu de computer opstart, kunt u in de Windows Boot Manager aangeven met welke versie u wilt starten, Vista of een eerdere versie van het besturingssysteem. Booten met dvd, Behalve de installatie beginnen onder XP kunt u ook de computer opstarten met de Vista-dvd. De optie om te upgraden is dan automatisch ook niet beschikbaar. Anders dan bij XP is ook deze installatie volledig grafisch en verschilt weinig van de installatie van onder XP, met een belangrijk verschil, Vista kan nu wel zelf op de vrije ruimte een partitie maken. Kies dus weer Custom en selecteer daarna Drive options (Advanced) . U kunt dan een nieuwe partitie maken.
Stap 8 Opstarten nieuwe stijl Het opstartproces van Windows Vista is ook onder handen genomen. In vorige versies werd het bestand Boot.ini gebruik om opstartgegevens op te slaan. In Vista wordt echter gebruik gemaakt van de Boot Configuration Data Store, kortweg BCD. Aanpassingen die u doorvoert in Boot.ini, worden niet meer verwerkt. De BCD kan worden bewerkt met Bcdedit.exe (een bestand dat u vindt onder Windows\System32), maar de opdrachtregel is niet gebruiksvriendelijk. In plaats hiervan kunt u gebruik maken van VistaBootPRO, een gratis hulpprogramma waarmee u eenvoudig het opstartbestand kunt aanpassen. U hoeft VistaBootPRO niet per se te gebruiken vanuit Vista. U kunt het programma ook gebruiken in Windows XP.
Stap 9 Back-up maken U vindt het programma via Start / Alle programma's / VistaBootPRO / VistaBootPRO. De eerste keer dat u VistaBootPRO start, wordt gevraagd of u een back-up van de opstartinstellingen wilt maken en wordt het Backup Center geopend. Het is belangrijk dat u een reservekopie maakt. Mocht er iets misgaan, dan kunt u terugvallen op de kopie. Bij Save Location geeft u een pad op voor de back-up, waarna u klikt op Save.
Stap 10 Opstartlijst veranderen Via VistaBootPRO kunt u instellen welk besturingssysteem als standaard moet worden ingesteld. Klik op de knop Manage OS Entries. Selecteer het gewenste besturingssysteem en plaats een vinkje bij Set as Default. De waarde bij Boot Delay kunt u aanpassen. Als u de rangorde van de besturingssystemen wilt aanpassen, selecteert u het besturingssysteem en klikt u op de knop Up of Down. U kunt een vermelding wissen door deze te selecteren en op de knop Delete te klikken.
32 en 64 bit Windows Vista is de eerste Windows-versie waarvan tegelijk een 32- en een 64bit-versie verschijnt. Beide versies staan op een eigen dvd. Hebt u de 64bit-versie van Vista, dan zit daar ook de 32-bitversie bij. Hebt u de 32bit-versie, dan hebt u niet automatisch ook de 64bit-versie, maar die kunt u wel tegen verzendkosten bij Microsoft aanvragen. Dat kan interessant wanneer uw computer is uitgerust met een 64bit-processor. U kunt dan bovendien een triplebootsysteem overwegen, XP naast Vista 32 bit en Vista 64 bit. In die volgorde kunt u ze dan ook het beste installeren, ieder op een eigen partitie.
Stap 11 Drivers controleren Nadat u Vista hebt geinstalleerd, controleert u of alle noodzakelijke stuurprogramma's zijn geinstalleerd. Open het Configuratiescherm en kies voor Hardware en geluiden / Apparaatstuurprogramma's bijwerken (onder Apparaatbeheer). Klik met rechts op een onderdeel waarbij een uitroepteken staat en kies Stuurprogrammasoftware bijwerken. Kies voor Automatisch naar bijgewerkte stuurprogrammasoftware zoeken. Het zal u opvallen dat Windows Vista nog aardig wat drivers kan vinden, terwijl deze in eerste instantie niet werden geinstalleerd.Wordt er geen passend stuurprogramma gevonden, dan controleert u de website van de fabrikant op nieuwe versies. Deze kunt u onafhankelijk van het apparaatbeheer installeren.
Stap 12 XP verwijderen Hoewel het niet aan te raden is om Windows XP al te snel te verwijderen, zult u uiteindelijk mogelijk helemaal voor Vista willen kiezen. Een computer met maar een besturingssysteem geinstalleerd, laat ook de meeste ruimte vrij voor andere nuttige zaken. Wilt u XP verwijderen, dan kunt u ervoor kiezen om de pc helemaal nieuw in te richten voor de komende jaren. Start deze dan met de Vista-installatiedvd. Verwijder zowel de XP- als de Vista-partities en maak een nieuwe. Installeer daarna Vista op de nieuwe partitie.
Om alleen XP te verwijderen start u de computer met de Vista-installatiedvd. Zodra u bij het onderdeel bent om de partities aan te passen, selecteert u de XP-partitie en verwijdert u die. Daarna moet u nog het bootmenu aanpassen. Daarvoor is weer een programma als VistaBootPRO ideaal. Omdat tussen het installeren van Vista en het moment dat u afscheid kunt nemen van XP, zeker enige tijd zit, moet u wel voordien de back-up van uw persoonlijke documenten en foto's vernieuwen.
Stap 13 Vista verwijderen Bevalt Vista niet, dan kunt u ook die weer van uw computer laten verdwijnen. Dit is wel iets lastiger dan het verwijderen van XP doordat Vista bijvoorbeeld de bootloader aanpast en u ook die aanpassing kwijt wilt zijn na het verwijderen van Vista. Start om Vista te verwijderen, de computer met de Windows XP-installatiecd en kies voor optie R, het herstellen van een installatie. Daarna moet u zich aanmelden bij een van de twee Windows-installaties, meestal zal dit 1 zijn, de versie op C:\ Daarvoor is wel het Administrator-wachtwoord nodig. Daarna bent u ingelogd in de herstelconsole. Geef vanaf de prompt dan het commando fixboot en daarna nog fixmbr ( 14). Bevestig het uitvoeren van beide met J en een druk op Enter. Zodra dit klaar is logt u via het commando exit uit van de herstelconsole. De computer zal opnieuw opstarten en Vista is verdwenen. Daarna kunt u dan de partitie waarop Vista staat, formatteren of verwijderen.
Stap 14 Bootloader verwijderen Als u niet tevreden bent met Windows Vista en terugkeert naar Windows XP, bent u nog niet af van het Vista-opstartmenu. In de vorige stap maakte u gebruik van het commando fixboot. Maar ook met VistaBootPRO kunt u het vorige opstartmenu in ere herstellen. Klik op de knop Bootloader. Kies de optie Uninstall the Vista bootloader en klik op Apply. De voorgaande opstartversie wordt teruggezet. Met de andere optie, Reinstall the Vista bootloader, bereikt u het tegenovergestelde: het Vista-opstartmenu wordt met deze keuze teruggezet.
Conclusie Een multibootsysteem stelt u in staat weloverwogen over te stappen op Vista. Geen overbodige luxe, als u bedenkt dat de nieuwe Windows-telg de nodige aandacht vraagt en geen garantie op een vlot werkend systeem biedt. De installatie van Windows Vista heeft het inrichten van een multibootsysteem in elk geval eenvoudiger gemaakt, al ontkomt u in sommige gevallen niet aan een commerciele partitiemanager.